Mantelzorg en eenzaamheid.
Gevoelens van eenzaamheid kunnen iedereen treffen, dus waarom de specifieke focus op mantelzorgers?
Door het leven in twee werelden, de gebondenheid aan huis, de veranderende relaties door de zorg en de onzichtbaarheid van de mantelzorger kunnen gevoelens van eenzaamheid zich juist bij mantelzorgers voordoen.
Denk bijvoorbeeld aan de mantelzorg voor een kind waardoor de ouder meer gebonden is aan huis, of aan jonge mantelzorgers die door hun mantelzorg soms minder aansluiting vinden bij leeftijdsgenoten.
Er is een grote diversiteit aan mantelzorgers en voor wie zij zorgen.
Wanneer een mantelzorger bijvoorbeeld zorgt voor zijn of haar partner, kan op verschillende manieren eenzaamheid om de hoek komen kijken.
Door de zorg kan de relatie onevenwichtiger worden, met gevoelens van eenzaamheid tot gevolg. Zeker wanneer er sprake is van geestelijke achteruitgang van de hulpbehoevende partner, blijkt dit het geval.
Wanneer de zorg intensiever wordt neemt de tijd voor het onderhouden van sociale contacten af, waardoor gevoelens van eenzaamheid kunnen toenemen.
Ook kunnen gevoelens van eenzaamheid optreden door onbegrip van buitenaf, of juist doordat alle aandacht naar de persoon uit gaat die ziek is.
Ook wanneer de zorg gedeeld wordt binnen de familie – bijvoorbeeld in de zorg voor ouders – kan eenzaamheid voorkomen.
Vaak is hier geen sprake van kwade opzet, maar lijken vaste patronen in de familie te bepalen wie wat doet.
En – niet onbelangrijk – wie de beslissingen nemen. Het gaat dan om specifieke elementen binnen eenzaamheid: wordt je gezien en heb je het idee van betekenis te zijn?
Juist bij het verlenen van zorg worden immers beslissingen genomen op basis van veronderstellingen over wat het beste is voor een dierbare.
Wanneer de meningen daarover uiteen liggen kan dat gemakkelijk leiden tot conflicten of gevoelens van eenzaamheid.
Een grote groep kinderen in Nederland groeit op met een psychisch of fysiek zieke ouder.
Bij jonge mantelzorgers is eenzaamheid vaak een groot probleem.
Zij leven écht in twee verschillende werelden: zorgen en kind zijn.
Iedereen zal begrijpen dat die twee begrippen soms niet stroken met elkaar.
Deze groep mantelzorgers loopt nog veel meer risico op eenzaamheid.
Er bestaan al best veel initiatieven om jonge mantelzorgers hierbij te ondersteunen.
Het probleem blijft echter dat men niet precies weet hoeveel jongen mantelzorgers er precies zijn en dat deze groep om die reden moeilijk te traceren is.
Een op de acht mantelzorgers combineert mantelzorg met werk.
Deze combinatie leidt lang niet altijd tot problemen.
Sterker nog: voor sommige mantelzorgers is een baan een aangename afwisseling.
Zeker wanneer we spreken over eenzaamheid, lijkt werk een prima remedie: als je werkt ben je toch onder de mensen?
Het is echter van belang om te kunnen rekenen op begrip van de omgeving. Zeker wanneer er specifieke afspraken zijn gemaakt met de werkgever.
In sommige zorgsituaties speelt ‘onzichtbaarheid’ een belangrijke rol, zeker bij mantelzorg voor geestelijke gezondheidszorg (ggz) cliënten.
Zo is een psychiatrische stoornis niet altijd zichtbaar voor de buitenwereld, wat er toe kan leiden dat ook de zorgsituatie ‘onzichtbaar’ blijft.
Ook kunnen mantelzorgers het gevoel hebben medeverantwoordelijk te zijn voor de situatie, waardoor een taboesfeer kan ontstaan.
Ook onder allochtone mantelzorgers kan eenzaamheid juist voorkomen door zowel schaamte, ontkenning als taboes over zorgen.
Wat kan je als buitenstaander doen?
In sommige gevallen is een blik van (h)erkenning of een goed gesprek al voldoende om gevoelens van eenzaamheid te doorbreken en mantelzorgers te ondersteunen.
Iemand kan zich weer begrepen, gezien en gewaardeerd voelen. Geef oprechte aandacht en neem de tijd.
‘Doen alsof’ wanneer je geen tijd hebt, werkt averechts. Ook helpt het om zo nu en dan een paar uurtjes de zorg over te nemen, zodat de mantelzorger even tijd voor zichzelf heeft en kan werken aan sociale contacten.
Als mantelzorger hulp nodig of eens praten over de situatie?
Neem contact op met het mantelzorgteam van Saam Welzijn.
Eén van de medewerkers maakt graag een afspraak om te bespreken waar we u mee kunnen helpen.
Tel. 0529-482121 of mail naar info@saamwelzijn.nl